طبق یک سنت دیرینه ، همه ساله هشتم ماه محرم، مقارن با شب تاسوعای حسینی، خیل عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و قمرمنیر بنی هاشم حضرت ابالفضل‌العباس(ع) در قالب دسته عظیم عزاداری از حسینیه اعظم زنجان بطرف امامزاده حضرت سید ابراهیم(ع) حرکت می‌کنند. این روز در زنجان به یوم ‌الابالفضل مشهور است. در مسیر این دسته هزاران راس قربانی اعم از شتر ، گاو و گوسفند ذبح می‌شود. همچنین در طول مسیر حرکت مردم زنجان و دیگر میهمانانی که از راههای دور و نزدیک به زنجان آمده‌اند نذورات نقدی خود را به اکیپ‌های ثابت و سیار جمع‌آوری نذورات تقدیم می‌کنند. عظمت و شکوه این برنامه و حضور دهها هزار نفری مردم به قدری است که نظیر آن در هیچ کجای ایران دیده نشده است، به همین جهت اسفندماه سال 87 با حضور وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی این برنامه به عنوان دهمین میراث معنوی کشور ثبت گردید. به همین جهت زنجان در بین محافل مذهبی و فرهنگی کشور به عنوان پایتخت شور حسینی شناخته میشود.

حسینیه اعظم زنجان که در سال 87بعنوان دهمین میراث معنوی به ثبت رسیده امروزه یکی از بزرگترین مراکز بزرگ شیعیان به حساب می آید.برای اطلاع بیشتر به توضیحاتی درباره میراث معنوی و حسنیه اعظم زنجان به مطالب ذیل اشاره میکنیم.

میراث معنوی"، موضوعی است که از چندین سال پیش در بخش فرهنگی یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی معنوی تمام ملت‌ها، تعریف شده و از آن پس برای این امر، برنامه‌ریزی‌های لازم انجام می‌شود.

یونسکو، در کنوانسیون میراث معنوی سال 2003، میراث معنوی یا میراث غیرملموس را رفتارها، شیوه‌ها، ارائه نمودها، دانش، مهارت‌ها و نیز وسایل، اشیاء و مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی مرتبط با آنها می‌داند که جوامع و گروه‌ها، آنها را به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود می‌شناسند.

این میراث معنوی غیرمادی از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و به طور مداوم توسط گروه‌ها و جوامع در برابر محیط، طبیعت و تاریخ آنها، مجدداً خلق و آفریده می‌شود.

منطقه زنجان، آیین‌های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به اباعبدالله الحسین(ع) برگزار می‌شود. این دسته‌ها از دیرباز همواره در قالب هیات‌های مذهبی و راه‌اندازی دسته‌جات و تکایا برگزار شده است.

در همین راستا، "مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان"، که در هشتمین روز ماه محرم در زنجان برگزار می‌شود، در تاریخ 15 دی‌ماه 87 با شماره ثبتی 10 به عنوان دهمین مورد از میراث معنوی ثبت شده در کشور و نخستین گونه از جنبه منحصر به‌فرد آیین‌های عزاداری در فهرست میراث معنوی کشور است که  به ثبت رسید.

ویژگیهای مراسم حسینیه اعظم زنجان

هر ساله از اول تا سیزدهم محرم، مراسم عزاداری حسینیه در زنجان برگزار می‌شود و مهمترین و باعظمت‌ترین روز برگزاری آن، هشتم محرم(شب تاسوعا) است.این مراسم سال‌هاست شکوه و عظمت خاص خود را دارد و می‌رود تا سال به سال با افزایش خیل عظیم عزاداران شرکت‌کننده، به عنوان بزرگترین مجمع عاشقان امام حسین (ع) در جهان شناخته شود.

با اینکه زنجان از نظر وسعت شهر کوچکی است؛ اما سال‌هاست که در این دسته عزاداری بیش از 200 هزار نفر شرکت می‌کنند. جذب گردشگر مذهبی، گویای آن است که مردم از اقصی نقاط کشور و حتی بسیاری از کشورهای خارجی برای شرکت در این حرکت عظیم، به شهر زنجان می‌آیند تا خود را در دریای خروشان عزاداران ابا عبدالله الحسین(ع) غرق کنند. در طی این چند روز، مردم به سبب اعتقادات و باورهای قلبی خود قربانی و نذوراتی را به این حسینیه اهدا می‌کنند. از دیگر جنبه‌های حائز اهمیت این مراسم، تعداد قربانی ذبح شده است که حسینیه اعظم زنجان را به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام بعد از منا در مکه(سالانه بیش‌از 7 هزار راس قربانی) و نخستین قربانگاه در جهان تشیع مبدل ساخته است.

حضور گسترده زنان در حاشیه این مراسم از دیگر امور منحصر به‌فرد این مراسم است. البته در گذشته زنان تنها به عنوان تماشاگر در این مراسم حضور می‌یافتند، اما از سال قبل زنان نیز توانستند به صورت یک دسته مجزا در پشت سر دسته حرکت کنند که این امر، به عنوان الگوی زیبنده پرچمدار کربلا حضرت زینب(س)، معنویت خاصی به این مراسم می‌دهد. تاریخی بودن مراسم حسینیه بر اساس تحقیقات به عمل آمده، ثابت شده است، به گونه‌ای که برخی مورخان قدمت برگزاری این مراسم را حداقل از زمان قاجار می‌دانند که این مراسم در حسینیه برگزار می‌شده است.